Brain Research and Cognitive Science
สมองและทักษะทางกระบวนการคิด
ในปัจจุบันการฝึกสมองเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็น เนื่องจากความก้าวหน้าของความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในปัจจุบันแสดงให้เห็นว่าสมองของเรานั้นมหัศจรรย์และมีความสำคัญมากเพียงใด ยิ่งเราตระหนักถึงความสำคัญของสมอง เราก็ยิ่งควรที่จะออกกำลังกายสมองด้วยการฝึกสมองให้เฉียบแหลมอยู่ตลอดเวลา
สมองของคนเราเป็นอวัยวะที่สามารถสร้างเซลล์ใหม่ได้ตลอดเวลา ยืดหยุ่นได้ ไม่ขึ้นกับอายุ ถ้าหากเรามีการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ สมองก็จะสร้างเซลล์ประสาทใหม่ ยิ่งถ้าหากเราฝึกสมองบ่อยๆก็จะยิ่งทำให้เซลล์แข็งแรงและมีประสิทธิภาพมากขึ้นเรื่อยๆ
สมองของแต่ละคนมีการทำงานที่แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับการใช้ชีวิตและกิจวัตรประจำวัน
ถ้าหากเราทำสิ่งนั้นซ้ำๆ บ่อยๆ เป็นเวลานาน สมองก็จะเรียนรู้และสร้างเส้นใยที่แข็งแรง ประสิทธิภาพของสมองก็จะเพิ่มขึ้นอย่างมาก ทำให้เราสามารถทำสิ่งที่ทำเป็นประจำได้อย่างง่ายดาย ยกตัวอย่างเช่น การฝึกขับรถ ในช่วงแรกถ้าลองให้พูดคุยขณะขับรถ เราจะไม่สามารถพูดและขับรถไปพร้อมๆกันได้ เพราะสมองกำลังประมวลผลและจดจ่ออยู่กับการเรียนรู้วิธีขับรถ อย่างไรก็ตาม เมื่อได้ฝึกขับรถบ่อยๆ เราก็สามารถที่จะพูดคุยหรือทำสิ่งอื่นไปด้วยได้ เนื่องจากสมองของเรามีการเรียนรู้และการพัฒนาทักษะการขับรถที่ดีขึ้น จนเกิดเป็นสิ่งที่สามารถทำได้อย่างง่ายดาย ทำให้สมองมีเวลาในการให้ความสนใจกับสิ่งอื่น แต่ในขณะเดียวกันก็สามารถกลายเป็นปัญหาระยะยาวได้ เนื่องจากธรรมชาติของสมอง เป็นอวัยวะที่มีการเรียนรู้และสร้างสิ่งใหม่ตลอดเวลา ซึ่งหากไม่มีการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ อาจส่งผลให้สมองเกิดความขี้เกียจได้
เมื่ออายุมากขึ้น บางคนก็รู้สึกว่าสมองล้าลง ช้าลง สิ่งที่สมองสูญเสียไปนั้น เรียกว่า “ Brain Plasticity ” ซึ่งเป็นฟังก์ชันที่ทำให้สมองเด็กเรียนรู้ได้เร็วมากกับสิ่งใหม่ ๆ ฟังก์ชันนี้จะค่อย ๆ หายไปเมื่อสมองเราอายุมากขึ้น แต่มีวิธีที่คงความอ่อนเยาว์ของสมองได้ คือ การฝึกเรียนรู้อะไรใหม่ ๆ จะช่วยให้สมองเรามีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น แสดงให้เห็นว่าการฝึกสมองนั้นเป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างมาก เพื่อให้เราได้ใช้สมองอย่างคุ้มค่าและมีศักยภาพมากที่สุด
เหตุใดทักษะทางการคิด ( Cognitive Skills ) จึงมีความสำคัญ
การออกกำลังกายสมองก็มีความสำคัญเช่นเดียวกับการออกกำลังกายทั่วไป เพื่อที่จะให้สมองแข็งแรงและมีสุขภาพดี หลายคนคิดว่าการเล่นเกมส์ฝึกสมองประเภท Sudoku อักษรไขว้ หรือเกมส์ไพ่ ก็เพียงพอแล้วต่อการฝึกสมอง แต่ในความเป็นจริงนั้นสามารถช่วยได้เพียงบางส่วนเท่านั้น เพราะถ้าหากเราเล่นซ้ำๆ สมองจะเคยชิน กลายเป็นกิจวัตรประจำวัน ซึ่งอาจไม่ใช่วิธีการฝึกสมองที่ได้ผลเท่าที่ควร
การฝึกสมองที่แท้จริงนั้น คือการฝึกสมองให้ครบทุกด้านอย่างต่อเนื่อง โดยฝึกทักษะด้านต่างๆ ให้มากพอ จึงจำเป็นต้องใช้โปรแกรมพัฒนาสมองและศักยภาพซึ่งจะมีการฝึกพัฒนาทักษะทางการคิดครอบคลุมทุกด้านและมีการฝึกอย่างต่อเนื่อง
* แหล่งอ้างอิง: Kolb, B., Muhammad, A., & Gibb, R., Searching for factors underlying cerebral plasticity in the normal and injured brain, Journal of Communication Disorders (2010), doi:10.1016/j.jcomdis.2011.04.007
