ภาวะบาดเจ็บทางสมอง คืออะไร ?
ภาวะบาดเจ็บทางสมอง (Traumatic Brain Injury) หรืออาจเรียกว่า การบาดเจ็บที่ศีรษะ หมายถึง การบาดเจ็บใด ๆ ที่มีต่อหนังศีรษะ กะโหลกศีรษะ และเนื้อเยื่อที่เป็นส่วนประกอบภายในกะโหลกศีรษะ อาจทำให้มีหรือไม่มีการเปลี่ยนแปลงระดับความรู้สึกตัว (โรงพยาบาลกรุงเทพ: ออนไลน์)
ซึ่งอาการสำคัญที่ต้องสังเกตหลังเกิดภาวะบาดเจ็บที่ศีรษะ ได้แก่
- ระดับความรู้สึกตัว (Conscious level) ไม่เหมือนเดิม เช่น ปลุกไม่ตื่น ซึม เรียกไม่ค่อยรู้สึกตัว มีอาการเอะอะโวยวาย ทำตามคำสั่งไม่ได้
- แขน – ขา อ่อนแรง (Weakness) หรือเดินไม่เหมือนเดิม
- ชัก (Convulsion) หรือมีอาการเกร็งกระตุกของกล้ามเนื้อ
- ตาพร่ามัว มองเห็นภาพไม่ชัด หรือมองเห็นภาพซ้อน
- ปวดศีรษะ (Headache) หรือมึนศีรษะมากขึ้นกว่าเดิม และไม่ดีขึ้นหลังจากทานยาแก้ปวดแล้ว 2 ชั่วโมง
- คลื่นไส้ อาเจียน (Nausea/Vomiting)
- ความจำ (Cognitive) หรือพฤติกรรมเปลี่ยนไป (Behavior change)
- การนอนหลับผิดไปจากเดิม
อาการต่างๆ เหล่านี้ล้วนเป็นสัญญาณอันตรายที่บ่งบอกว่าสมองได้รับการบาดเจ็บควรรีบไปพบแพทย์ทันที
ระดับของอาการบาดเจ็บทางสมอง มีดังนี้
1. อาการการบาดเจ็บทางสมองอย่างอ่อน (Glasgow Coma Scale score 13-15) เกิดขึ้นเมื่อ
- การหมดสติซึ่งสั้นมากโดยปกติจะใช้เวลาไม่กี่วินาทีหรือไม่กี่นาที
- อาจไม่ได้ถึงขั้นหมดสติ แต่บุคคลนั้นอาจมึนงงหรือสับสน
- การทดสอบหรือสแกนสมองอาจดูปกติ
การบาดเจ็บของสมองมีเพียงเล็กน้อย ซึ่งจะได้รับการวินิจฉัยเฉพาะเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงของสภาพจิตใจในเวลาที่ได้รับบาดเจ็บ กล่าวคือ บุคคลนั้นมีอาการมึนงง สับสนหรือหมดสติ การเปลี่ยนแปลงของสภาพจิตใจบ่งชี้ว่าการทำงานของสมองของบุคคลนั้นถูกเปลี่ยนแปลงซึ่งเรียกว่าการถูกกระทบกระแทก
2. อาการการบาดเจ็บทางสมองระดับปานกลาง (Glasgow Coma Scale core 9-12) เกิดขึ้นเมื่อ
การบาดเจ็บที่สมองส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการบาดเจ็บที่ศีรษะปานกลางและเล็กน้อย การบาดเจ็บดังกล่าวมักเกิดจากการกระแทกที่ศีรษะและ / หรือการสั่นศีรษะอย่างรุนแรง โชคดีที่มีหลายคนที่รักษาอาการบาดเจ็บที่ศีรษะโดยไม่มีผลกระทบใด ๆ อย่างไรก็ตามสำหรับคนอื่น ๆ การบาดเจ็บดังกล่าวส่งผลให้มีการปิดใช้งานตลอดชีวิต
- การหมดสติ ไม่กี่นาทีถึงไม่กี่ชั่วโมง
- ความสับสน จากวันเป็นสัปดาห์
- ความบกพร่องทางร่างกาย ความรู้ความเข้าใจ และ / หรือพฤติกรรมเป็นเวลานานหลายเดือนหรือถาวร
คนที่มีอาการบาดเจ็บที่สมองบาดแผลปานกลางสามารถกู้คืนควาทรงจำได้จากการรักษาหรือการได้รับการดูลที่ดี เพื่อจะทดแทนสิ่งที่หายไป
3. อาการบาดเจ็บทางสมองอย่างรุนแรง
การบาดเจ็บที่ศีรษะอย่างรุนแรงมักเกิดจากการกดหรือกระแทกบาดแผลที่ศีรษะ การบาดเจ็บดังกล่าว เป็นการบดขยี้ ฉีก และตัดเนื้อเยื่อสมองที่บอบบาง อาการบาดเจ็บดังกล่าวเป็นสิ่งที่คุกคามชีวิตมากที่สุดและเป็นการบาดเจ็บประเภทที่บาดเจ็บได้ยากที่สุดในสมอง บ่อยครั้งที่การบาดเจ็บที่ศีรษะอย่างรุนแรงส่งผลให้กะโหลกศีรษะถูกบี้หรือร้าวอย่างรุนแรง การรักษามักจะต้องรักษาในโรงพยาบาลเป็นเวลานาน และต้องฟื้นฟูสมรรถภาพในหลาย ๆ ด้าน โดยทั่วไปการฟื้นฟูสมรรถภาพจะไม่ทำให้ผู้ป่วยกลับไปเป็นเหมือนก่อนการได้รับการบาดเจ็บทางสมองร้อยเปอร์เซ็น การบาดเจ็บทางสมองสามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระยะสั้นหรือระยะยาวการทำงานที่หลากหลายที่มีผลต่อการคิดความรู้สึกภาษาหรืออารมณ์นอกจากนี้ยังสามารถทำให้เกิดโรคลมชัก และเพิ่มความเสี่ยงโรคอื่นๆ เช่น โรคสมองเสื่อม, โรคพาร์กินสัน และสมองผิดปกติอื่น ๆ ซึ่งจะพบมากเมื่ออายุเพิ่มขึ้น (Brain Injury Association of America, ,มปป.: ออนไลน์)
ฝึกสมองสำหรับผู้ที่สมองได้รับบาดเจ็บ Brain Injuries
Brain Training Program สามารถช่วยกระตุ้น และพัฒนาสมองให้มีความแข็งแรงได้ด้วยโปรแกรมการฝึกสมองที่ได้รับการรับรองจาก BrainRx ซึ่งเป็นศูนย์ส่งเสริมประสิทธิภาพสมองที่ใหญ่ที่สุดในประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งจะช่วยพัฒนาทักษะทางกระบวนการคิดต่างๆ เช่น ทักษะการเรียนรู้, การอ่าน, ความจำและการใช้สมาธิเพื่อที่จะทำให้สามารถใช้ศักยภาพของสมองได้อย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะใช้ในการเรียน การทำงาน และการใช้ชีวิตในประจำวัน
ใครบ้างที่มีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บทางสมอง?
1. ผู้ชายมีแนวโน้มที่จะได้รับบาดเจ็บทางสมองมากกว่าผู้หญิง และยังมีแนวโน้มที่จะมีการบาดเจ็บที่สมองรุนแรง เนื่องจากกิจกรรมที่ทำและการใช้ชีวิต
2. ผู้ใหญ่อายุ 65 ปีขึ้นไปมีความเสี่ยงมากที่สุดในการเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลและเสียชีวิตจากการบาดเจ็บที่สมอง อาจเกิดจากอุบัติเหตุ การสะดุดล้ม หรือหกล้ม เป็นต้น
3. เด็กโดยเฉพาะเด็กแรกเกิดจนถึง 4 ขวบ เนื่องจากกะโหลกศีรษะยังไม่พัฒนาแข็งแรงอย่างเต็มที่ จึงควรระมัดระวังอย่างมากเพราะจะส่งผลไปถึงตอนโต
4. วัยผู้ใหญ่ตอนต้น โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 15 ปี ถึง 24 ปี เนื่องจากการใช้ชีวิตที่อาจมีความโลดโผนกว่าวัยอื่นๆ (mayo clinic, 2019: ออนไลน์)
อะไรคือสาเหตุของภาวะบาดเจ็บทางสมอง
ภาวะบาดเจ็บทางสมองขึ้นอยู่กับประเภทของอาการบาดเจ็บ และสาเหตุ ซึ่งการบาดเจ็บที่เกิดขึ้นล้วนแต่มีวิธีการรักษาที่แตกต่างกันออกไปตามการวินิจฉัยของแพทย์ สาเหตุของการบาดเจ็บทางสมองที่พบได้บ่อย มีดังนี้
สาเหตุทั่วไปบางประการที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บทางสมอง
- การหกล้ม เป็นสิ่งที่พบมากที่สุดในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปี ขึ้นไป
- ประสบอุบัติเหตุทางรถยนต์ พบมากที่สุดในวัยผู้ใหญ่ตอนต้น
- ได้รับบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา
- โดนกระแทกจากวัตถุบางอย่าง
- การถูกล่วงละเมิดในเด็ก พบบ่อยที่สุดในเด็กอายุต่ำกว่า 4 ปี
- การบาดเจ็บจากระเบิดเนื่องจากการได้รับแรงกระแทกจากแรงระเบิด
สาเหตุบางประการจากการบาดเจ็บทางสมองจากการโดนเจาะหรือทะลุ
- โดนกระสุนหรือสะเก็ต
- โดนอาวุธ เช่น ค้อน มีด หรือไม้เบสบอล
- การบาดเจ็บที่ศีรษะซึ่งเป็นสาเหตุให้กระดูกทะลุกะโหลก
อุบัติเหตุบางอย่าง
เช่น การระเบิด ภัยพิบัติทางธรรมชาติ หรือเหตุการณ์รุนแรงอื่นๆ อาจเกิดจากสาเหตุทั่วไปหรือจากการโดนเจาะในบุคคลเดียวกัน (MedlinePlus, 2018: ออนไลน์)
การอยู่ร่วมกับอาการบาดเจ็บทางสมอง
การบาดเจ็บประเภทนี้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในระยะยาว อาจส่งผลต่อความคิด อารมณ์ หรือความสามารถในการคิด การมองเห็น หรือการได้ยิน หากรุนแรงมากผู้ป่วยอาจต้องได้รับการช่วยเหลือในการใช้ชีวิตประจำวัน
- ป้องกันศีรษะของคุณ
ระมัดระวังไม่ให้ศีรษะของคุณได้รับบาดเจ็บเพิ่ม
- พักผ่อนให้เต็มที่และใช้เวลาในการรักษาสมอง
สมองจะฟื้นตัวช้า อย่าขับรถหรือปั่นจักรยานจนกว่าแพทย์จะอนุญาต ผู้ป่วยอาจมีปฏิกิริยาตอบสนองช้าหลังจากได้รับบาดเจ็บที่สมอง
- ใช้เครื่องช่วยจำ
ใช้โน้ต กระดานไวท์บอร์ด นาฬิกาปลุก ปฏิทิน และโทรศัพท์มือถือ เพื่อช่วยให้จดจำเหตุการณ์หรือกิจกรรมที่สำคัญ
- ประเมินและปรับงานที่ทำหรืองานในการเรียน
ขึ้นอยู่กับความผิดปกติของคุณ นายจ้างหรือโรงเรียนของคุณอาจหาที่พักให้คุณทำงานต่อไปได้ พิจารณาตัวเลือกที่มีตารางเวลาที่ยืดหยุ่นหรืองานนอกเวลาเพื่อลดความฟุ้งซ่าน และทำรายการ “สิ่งที่ต้องทำ” รายวัน จดบันทึกหรือขอให้ใช้เครื่องบันทึกเทปเพื่อช่วยให้คุณจำสิ่งต่าง ๆ ได้
- ลองเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนท้องถิ่นหรือค้นหากลุ่มออนไลน์
เพื่อแบ่งปันเรื่องราวของคุณและเรียนรู้วิธีที่ผู้ป่วยคนอื่นจัดการกับตนเอง (stanfordchildrens, มปป.: ออนไลน์)
โปรแกรมฝึกสมองสำหรับผู้ที่สมองได้รับบาดเจ็บ Brain Injuries
บุคคลที่ได้รับบาดเจ็บทางสมอง ไม่ว่าจะได้รับบาดเจ็บเพราะอุบัติเหตุ, การเจ็บป่วยหรือขณะเล่นกีฬา จะทำให้สมองมีความผิดปกติและทำงานได้ไม่เต็มที่ ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บที่สมองภายหลังจากการได้รับการรักษาด้วยวิธีทางการแพทย์ ไม่ว่าจะเป็นด้วยวิธีการผ่าตัด หรือวิธีการอื่นมักมีความยากลำบากในการคิด, ความจำไม่ดี, จดจ่อ, ใช้สมาธิลำบาก และส่วนที่สำคัญอย่างยิ่งคือด้านการประมวลผลข้อมูล การกระตุ้นสมองให้ได้ใช้งานอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้สมองสามารถพัฒนาด้านการคิด การใช้เหตุผล และกระบวนการต่างๆที่เกี่ยวข้องกับความจำได้ดียิ่งขึ้น
โปรแกรมฝึกอบรมสมอง BrainRx ผสมผสานระหว่างการฝึกสมองแบบตัวต่อตัว (การฝึกระหว่างเทรนเนอร์กับนักเรียน) และการฝึกสมองแบบดิจิตอล (การฝึกบนคอมพิวเตอร์) ฝึกทักษะของสมองที่ใช้ในการคิด การเรียนรู้ การอ่าน การมีเหตุมีผล ความจำ สมาธิและการจดจ่อทำให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของกระบวนการคิดที่พัฒนาดีขึ้นอย่างเห็นได้
เมื่อสมองยิ่งดี…ชีวิตก็ยิ่งง่ายขึ้น
